انجمن حشره‌شناسی عمومی و کاربردی آلمان، مدالی تحت‌ عنوان « مدال فابریسیوس » را هر دو سال‌ یک‌بار به حشره‌ شناسی که اثر علمی برجسته‌ای را در زمینه حشره‌شناسی منتشر کرده باشد، اهدا می‌کند. این مدال امسال به دکتر « توماس کایل » به خاطر انتشار کتاب «دختران شاه ایرانی» اهدا شد.

گفتنی است پیش از این هیچ فرد ایرانی یا اثری مرتبط با ایران چنین مدالی را دریافت نکرده است. با توجه به اهمیت این کتاب، اهمیت دریافت «مدال فابریسیوس» و همچنین نقش احتمالی آن در تقویت روابط فرهنگی و علمی ایران و آلمان در ادامه به بررسی این کتاب و همچنین گونه‌های «دختر شاه ایرانی» می‌پردازیم.

۱- « یوهان کریستیان فابریسیوس » (تولد: هفتم‌ ژانویه ١٧٤٥ ؛ وفات: سوم‌ مارس ١٨٠٨)، جانورشناس دانمارکی و بنیانگذار علم رده‌بندی حشرات بود. او از برجسته‌ترین شاگردان « کارل فون لینه » سوئدی (پدر علم رده‌بندی مدرن) بوده و بیشتر عمر حرفه‌ای‌اش را به‌ عنوان استاد جانورشناسی و اقتصاد در دانشگاه کیل در آلمان سپری کرده است. با توجه به اهمیت و جایگاه این دانشمند بود که انجمن حشره‌شناسی عمومی و کاربردی آلمان، مدالی را به افتخار وی نامگذاری کرد.

۲- موقعیت جغرافیایی، تنوع بالای اقلیمی، پوشش گیاهی، ترکیب جانوری و تاریخ طبیعی سرزمین ایران از دیرباز، این کشور را به یکی از مناطق جذاب دنیا برای مطالعات گیاه‌شناسی و جانورشناسی تبدیل کرده است. در این بین، از اواسط قرن نوزدهم تا امروز، حشره‌شناسان نامدار زیادی از سرتاسر دنیا به ایران سفر کرده و وجب به وجب این خاک را برای کشف و معرفی گونه‌ها‌ی جدید درنوردیده‌اند.

۳-  « توماس کایل » که حشره‌شناسی آلمانی‌ تبار است در دو دهه اخیر در جست‌وجوی پروانه‌های مورد علاقه‌اش بیش از ٤٠ بار به ایران سفر کرده است. او یکی از متخصصان سرشناس پروانه‌های موسوم به «زیگنیده» است. این پروانه‌ها در زبان فارسی به « دختر شاه » معروفند . طی ٢٠٠سال گذشته و به همت پروانه‌ شناسان متعدد، تاکنون حدود ٧٠گونه از اعضای این خانواده در ایران شناسایی و ثبت شده‌اند.

۴-  «توماس کایل» در سفرهای تحقیقاتی‌اش به ایران، تلاش کرده تا مراحل زندگی گونه‌های شناخته‌شده این خانواده را از تخم تا حشره بالغ، بررسی و تصویربرداری کند. او به‌تازگی حاصل یافته‌های منحصربه‌فردش در مورد ریخت‌شناسی، مراحل تکوین این حشرات (از تخم تا حشره بالغ)، رژیم غذایی، رفتارشناسی، اکولوژی، تاکسونومی و نیز نحوه پراکنش تمام اعضای ایرانی شناخته‌شده این گونه‌ها را با کمک دکتر «حسین رجائی»، حشره‌شناس ایرانی در کتابی دوزبانه (فارسی/آلمانی) منتشر کرده است. این کتاب نفیس و ارزشمند که در ٤٦١صفحه توسط انتشارات لازیتزر در آلمان منتشر شده، پژوهشی ممتاز و بی‌رقیب است که نمونه مشابه آن تاکنون برای هیچ‌کدام از موجودات زنده ایران منتشر نشده است.

٥- «توماس کایل» در این کتاب عکس‌هایی بی‌نظیر از تمام مراحل زندگی گونه‌های مطالعه‌شده را در کنار تصاویر گیاهان میزبان و نیز زیستگاه‌های آنها منتشر کرده است. اما چیزی که این کتاب را حتی از همتایان اروپایی و آمریکایی‌اش ممتاز کرده، نقاشی‌های تمام‌رنگی از همه گونه‌ها و نیز تنوعات درون‌گونه‌ای آنها به سبک کتاب‌های کلاسیک علوم طبیعی است. این نقاشی‌های آبرنگ توسط نقاش سرشناس آلمانی، سرکار خانم «آنیا اشپیندلر» و با دقتی توصیف‌نشدنی خلق و با چاپی برجسته منتشر شده‌اند تا کتاب را به شکل اثری ماندگار جاودانه کنند. از سویی نقشه‌های پراکنش که با وسواسی خاص آماده شده‌اند، قلمرو پراکنش تک‌تک گونه‌ها را نشان می‌دهند.

٦-  نکته حایز اهمیت دیگر انتشار این کتاب، دوزبانه‌ بودن آن است. این مهم به همت دکتر « حسین رجائی »، محقق پروانه‌شناس و مدیر مسئول کلکسیون تحقیقات پروانه‌شناسی موزه تاریخ طبیعی اشتوتگارت آلمان و همسرشان سرکار خانم « مریم برومندی » به سرانجام رسیده است.

٧- تاکنون ٦٣گونه از اعضای خانواده «زیگنیده» (Zygaenidae) در ایران شناسایی شده‌اند. از این تعداد ٢٢گونه در زیرخانواده Procridinae Boisduval,١٨٠٩ و ٤١گونه در زیرخانواده ZygaeninaeLatreille,١٨٠٩ رده‌بندی می‌شوند. به این ترتیب بیشتر گونه‌های این دو زیرخانواده را که در پالئارکتیک پراکنش دارند، می‌توان در ایران یافت. ایران به‌دلیل موقعیت جغرافیایی خاصش، دارای فون «زیگنیده» بسیار غنی است. در برخی موارد، گونه‌هایی که در نواحی متفاوت بیوجغرافیایی پالئارکتیک پراکنش دارند، در ایران به هم می‌رسند یا دامنه پراکنششان در اینجا با یکدیگر، همپوشانی می‌کند. در مجموع ٥٠درصد از گونه‌هایی که تاکنون از ایران گزارش شده‌اند، به‌عنوان گونه‌های اندمیک دسته‌بندی می‌شوند. (١٠گونه از زیرخانواده Procridinae و ٢٠گونه از زیرخانواده Zygaenidae). همچنین گونه‌هایی در کتاب «دختران شاه ایرانی» فهرست می‌شوند که تاکنون از ایران گزارش نشده‌اند، ولی در کشورهای همسایه یافت می‌شوند (سه‌گونه از Procridinae و یک‌گونه از Zygaeninae).

٨- نویسنده کتاب ، در بخش تقدیر و تشکر گفته است: «در میان اطلاعاتی که امروزه درباره ایران در اروپا نقل می‌شود، در باب صمیمیت و مهمان‌نوازی مردمان ساکن این کشور حرف‌های زیادی شنیده نمی‌شود. به گمان ما مهم‌ترین دلیل این مساله، اطلاعات ناچیز و نیز سیاستِ خبری یک‌جانبه در مورد این کشور و نیز چنین کشورهایی با طبیعت و فرهنگ غنی است. در طول ١٧سال گذشته زمان زیادی را در ایران گذرانده‌ام و با مردمی از اقوام مختلف در این کشور مواجه شده‌ام. آنچه در این برخوردها از آنها دیده‌ام، همواره رفتاری توام با ادب و دوستی بوده است. آنها در عین افتخار به وطن‌شان، عمدتا در مواجهه با غریبه‌ها به‌طور غیرمنتظره‌ای کنجکاوی نشان می‌دهند. صرف‌نظر از علاقه‌ام به حشره‌شناسی، اینچنین تجربیات شخصی که نظیرشان را عموما در کلیشه‌های رفتاری جهان غرب نمی‌توان دید، دیدگاه مرا نسبت به این کشور بی‌نظیر شکل داده‌اند. امیدوارم در آینده، شرایط سیاسی طوری تغییر کند تا همواره مردمان بیشتری از سراسر دنیا، تجربیات مرا خود شخصا تجربه کنند و پذیرای اطلاعاتِ حقیقی درباره این کشور شگفت‌انگیز و مردمان صلح‌دوستش باشند... .»

عواملی همچون قطع کتاب ، استفاده از نوعی کاغذ نفیس و نیز چاپ خاص برخی از تابلوهای رنگی این اثر، قیمت آن را بسیار بالا برده است (٢٣٠ یورو، حدود هشتصد هزارتومان). از آنجا که قیمت بالای این کتاب در ایران خرید آن را برای بسیاری از ایرانیان مشکل می‌کند، مترجم به نویسنده پیشنهاد می‌کند تا چند نسخه از کتاب را به دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی و تحقیقاتی ایران اهدا کنند. «توماس کایل» سخاوتمندانه این پیشنهاد را پذیرفته و بیش از ٢٠ نسخه از آن را به رایگان به کتابخانه‌های مراکز علمی (مانند برخی دانشگاه‌ها، کتابخانه ملی، موسسه تحقیقات کشاورزی کشور، سازمان حفاظت محیط‌ زیست و...) و نیز به زیست‌شناسان سرشناس ایرانی اهدا کرد.