اجحاف به کشاورزان از طرف وزارت نیرو

منصور قطبی سرابی

چگونه میلیون‌ها کشاورز با عنوان حقابه‌بران واقعی از منابع آب رودخانه‌ها، بعد از احداث سدها و شبکه‌های آبیاری و زهکشی غیراصولی از طرف وزارت نیرو، به‌صورت مهاجر و آواره به حاشیه شهرها رانده‌شده و برخی از آن‌ها، ناگزیر از تخلیه از چاه‌های غیرمجاز شده‌اند؟

۱- با عنایت به تجربیات ۳۰۰۰ ساله ایرانیان باستان و همچنین با توجه به سابقه ۱۰۰ ساله کشورهای پیشرفته جهان، راهکارهای توسعه پایدار منابع آب کشورهای مذکور، ازجمله کشور ایران، با اجرا و احیای طرح‌ها و قوانین مشروحه زیر، ممکن و میسر می‌گردد.

۱-۱- اجرای طرح‌های کلان نگری، اعمال مدیریت به‌هم‌پیوسته منابع آب و ارزیابی‌های محیط‌زیستی، در دشت‌ها و حوضه‌های آبریز

۲-۱- اجرای طرح‌های آمایش سرزمین

۳-۱- اجرای طرح‌های الگوی کشت کشاورزی

۴-۱- احیای قوانین گسترش کشاورزی

۵-۱- احیای قوانین سازمان‌های عمران منطقه‌ای در کشور

۶-۱- اجرای طرح‌های آبخیزداری

۷-۱- اجرای طرح‌های جنگل‌کاری

۸-۱- اجرای طرح‌های مرتع‌داری

۹-۱- اجرای طرح‌های حفظ رطوبت خاک

۱۰-۱- اجرای طرح‌های آبخوان‌داری

۱۱-۱- اجرای طرح‌های سدسازی و شبکه‌های آبیاری و زهکشی مبتنی بر ارزیابی‌های محیط‌زیستی

۲- به‌طوری‌که ملاحظه می‌شود، اجرای طرح‌های سدسازی و شبکه‌های آبیاری و زهکشی، یکی از آخرین گزینه‌های توسعه پایدار منابع آب کشورهای جهان، ازجمله ایران محسوب می‌گردد. درحالی‌که وزارت نیرو، به دلیل تشکیلات سازمانی سازه و سخت‌افزار محور خود، سدسازی و شبکه‌های مذکور را به‌عنوان گزینه اول انتخاب و بدین ترتیب دچار اشتباه اصولی در این زمینه شده است، زیرا؛ ذخیره حدود ۵۰ میلیارد مترمکعب از منابع آب‌های سطحی در مخزن بیش از ۶۰۰ دستگاه سد بزرگ و کوچک کشور، نه‌فقط موجبات به هم خوردن تعادل بین عناصر چرخه هیدرولوژی و اکوسیستم، بلکه موجبات تضییع حقوق حقابه‌بران مشروحه زیرا را نیز، فراهم آورده و می‌آورد.

۱-۲- حقابه کشاورزان، از منابع آب رودخانه‌ها و سیلاب‌ها (مربوط به قرون متمادی)

۲-۲- حقابه طبیعی مخازن آب‌های زیرزمینی

۳-۲- حقابه محیط‌زیستی رودخانه‌ها

۴-۲- حقابه محیط‌زیستی حفظ رطوبت خاک

۵-۲- حقابه محیط‌زیستی جنگل‌ها و مراتع

۶-۲- حقابه محیط‌زیستی حفظ رطوبت هوا

۷-۲- حقابه محیط‌زیستی تالاب‌ها و دریاچه‌ها

بنابراین؛

الف- دلایل برداشت غیرمجاز از منابع آب‌های زیرزمینی کشور از طرف کشاورزان را، نه در یک امر اختیاری و تجاوزگرانه بلکه می‌بایستی، در تضییع حقوق حقابه‌ها در سدسازی‌ها و شبکه‌های آبیاری و زهکشی غیراصولی، از طرف وزارت نیرو، در طی ۶۰ سال گذشته، جستجو نمود.

ب- تهمت تجاوز به کشاورزان زحمت‌کش و مال‌باخته واقعی، از طرف وزارت نیرو در طی ۶۰ سال گذشته، نه‌فقط دور از انصاف و غیرقانونی، بلکه گناه کبیره، محسوب می‌گردد، زیرا؛ کشاورزان با عنوان بزرگ‌ترین تولیدکنندگان مواد غذائی کشور، در طی مدت مذکور ناجوانمردانه مورد ظلم و ستم و تهمت و افترای وزارتخانه مذکور، واقع گردیده‌اند.

۳- جهت برون‌رفت از بحران‌های آب کشور، تشکیل وزارت آب، محیط‌زیست و منابع طبیعی، الزام‌آور هست، زیرا کشور ایران نه به یک وزارت نیروی سازه و سخت‌افزار محور، بلکه به یک وزارت آب مستقل غیر سازه‌ای و نرم‌افزار محور محیط‌زیستی، نیاز دارد.

کارشناس سابق مهندسی آب وزارت کشاورزی