April 3 به مناسبت روز تولد جین گودال

جین گودال Jane Goodall زیست‌شناسی که علم حیوان‌شناسی را دگرگون کرد

جین گودال در کتاب مشهورش به نام: در سایه‌ی انسان نوشت: بله انسان بدون شک بر شامپانزه مسلط شده است بااین‌همه، شامپانزه برای درک گذشته انسان، موجودی بسیار بااهمیت اوست. او قادر است مسائل بسیار پیچیده را حل کند، می‌توان اشیائی را بکار ببرد یا خود آن‌ها را برای مصارف مختلف بسازد. ساختار اجتماعی و روش‌های ارتباطی شامپانزه با همنوعانش بسیار دقیق و استادانه است. او نخستین طلیعه‌ی خودآگاهی را از خود بروز می‌دهد. چه کسی می‌داند شامپانزه در چهل میلیون سال بعدازاین چگونه موجود خواهد بود؟ این به همه‌ی انسان‌ها بستگی دارد که به آن‌ها اجازه‌ی زیستن بدهیم یعنی مانع شانس رشد کردن آن‌ها نشویم.

جین گودال نژاد شناس و حیوان‌شناسی که در رشته‌ی تحقیق در مورد حیوانات وحشی انقلابی پدید آورد، حیات شغلی طولانی خود را وقف وسعت بخشیدن به دانش انسان درباره‌ی حیوانات کرده است. شهرت او مخصوصاً به خاطر ۶ سال مطالعه و تحقیق نوگرایانه بر روی شامپانزه در سواحل دریاچه‌ی تانگانیکا است که اساس اعتقادات پیشین را دگرگون کرد. در آنجا، جین گودال، پس از جلب موافقت گروهی شامپانزه، موفق به کشف و ضبط طبقات مختلف اجتماعی و سیستم پیچیده‌ی ارتباطی آن‌ها شد. جین بامطالعه و بررسی پرکار و پرزحمت بر روی شامپانزه، حیواناتی که ارتباط نزدیک‌تری با انسان دارند، همچنین برداشت کلی گران بهایی از ارتباطات اجتماعی، بیولوژی و فرهنگی بین دو نوع از شامپانزه‌ها در رابطه با مانع تحول و تکاملی که این و نوع از هم متمایز می‌سازد فراهم آورد.

جین گودال در ۳ آوریل 1934 در لندن متولد شد. پدرش مورتیمر گودال تاجر و راننده‌ی اتومبیل‌های مسابقات و مادرش وان جوزف گودال نویسنده بود.

جین از همان اوان کودکی به حیوانات علاقه داشت. مدت‌ها در مرغدانی منتظر می‌ماند تا شاهد بیرون آمدن جوجه‌ها پس از شکستن تخم‌مرغ‌ها باشد. او اسباب‌بازی‌ای به‌صورت شامپانزه را که کسی به او هدیه داده بود، بسیار عزیز می‌داشت و با اشتیاق سری کتاب‌های دکتر دولیتل را که سری داستان‌هایی درباره‌ی حیوانات بود، خواند.

طی جنگ بین‌الملل دوم، جین و مادرش که از پدرش جداشده بود، در برن موث در سواحل انگلستان سکنی گزیدند. جین پس از پایان تحصیلات دبیرستانی درس‌هایی مربوط به منشی‌گری در دانشگاه برگزید و ضمناً در چند رشته‌ی مختلف به کار پرداخت. ازآنجا همیشه در آرزوی رفتن به افریقا بود، در سال 1957، یکی از دوستانش این فرصت را برایش فراهم کرد. این دوست از جین دعوت کرد برای دیدن مزرعه‌ی پدر و مادرش به کنیا سفر کند.

در کنیا جین تصمیم گرفت در افریقا اقامت کند و در جستجوی دکتر لوئیزلی کی آنتروپولوژیست که در آن موقع متصدی موزه‌ی ملی تاریخ طبیعی در نایروبی بود، برآمد.

دکتر لی کی جین را به‌عنوان معاون منشی خود استخدام کرد و به او اجازه داد در سفر مربوط به زیست‌شناسی دوران قدیم به اولدوه گرج در دشت‌های سرنگتی پلان او را همراهی کند. اگرچه این سفر به نظر جین بسیار جذاب آمد اما علاقه‌ی اصلی او همچنان مطالعه‌ی درباره‌ی حیوانات بود. دکتر لی کی به او پیشنهاد کرد درباره‌ی گروهی شامپانزه که در تانزانیا نگهداری می‌شوند به مطالعه و بررسی بپردازد.

مطالعات اولیه درباره‌ی زندگی شامپانزه‌ها که به‌صورت وحشی قبلاً توسط دکتر هانری دبل یونیسن انجام‌گرفته بود؛ اما این مطالعات فقط در مدت دو ماه و نیم انجام‌شده بود و این مدت بسیار کمی بود برای اینکه نتیجه‌ی قطعی و صحیح درک و فهم این پستانداران مهم را به دست بدهد.

این پروژه علاقه‌ای غیرقابل مقاومت در جین گودال برانگیخت؛ اما احساس کرد که فقدان تعلیمات قراردادی رد این رشته برای او مانعی درراه این بررسی جدی علمی خواهد بود. ولی دکتر لی کی او را متقاعد ساخت که ندانستن تئوری‌های از پیش تعیین‌شده برای او امتیاز محسوب می‌شود و تنها چیزی که او برای انجام آن پروژه احتیاج دارد و آن را از پیش به دست آورده بودن آرزوی شناختن و همدردی و فهم حیوانات بود.

در سال 1960 جین به همراه مادرش عازم سفری شد که به ۶ سال رویارویی با شامپانزه‌ها در محل نگهداری آن‌ها گمب استریم انجامید.

در چادری کنار دریاچه‌ی تانگانیکا و ضمن مبارزه با مالاریا، مارهای کبرا، حشرات و دزدی عنترهای دم‌کوتاه، جین ماه‌ها وقت خود را صرف پرسه زدن در زمین‌های گل‌آلود کرد و تنها چیزی که دریافت کرد نگاه زودگذر شامپانزه‌ها بود که با نزدیک شد ن او هراسان می‌گریختند. او با صبر و حوصله و تصمیم و اراده‌ی مقاومت کرد. تا اینکه سرانجام گروهی از شامپانزه‌ها او را پذیرفتند. جین برای هرکدام از آن‌ها نامی معین کرد و با مشاهداتی که از نزدیک روی شامپانزه‌ها به عمل آورد به کشفیات تازه و جالبی درباره‌ی شامپانزه‌ها به عمل آورد به کشفیات تازه و جالبی درباره‌ی شامپانزه‌ی وحشی دست‌یافت. او دانست که شامپانزه‌ها وسایل ساده‌ای می‌سازند و آن‌ها را به کارمی گیرند. آن‌ها حیوانات کوچک را برای تأمین غذای خود شکار می‌کنند و برای حکومت بر قلمرو خود در گروه‌های کوچک متمرکز می‌شوند و در مواقع شکار و دفاع، در گروه‌های کوچک باهم همکاری می‌کنند.

ارائه اسناد و مدارک با دقت فراهم‌شده‌ی جین گودال درباره‌ی شامپانزه‌های خودش به تفکرات و تأملات درباره‌ی شامپانزه پایان داد و آنچه را که قبلاً راجع به شامپانزه‌های وحشی در افکار وجود داشت تصحیح کرد. رشته‌ی مطالعات او به خاطرش سفرش به انگلستان قطع شد جین در انگلستان به ادامه‌ی تحصیلاتش در رشته‌ی نژادشناسی در دانشگاه کمبریج پرداخت.

در سال 1964، با یک عکس آلمانی و معتقد به فلسفه‌ی طبیعی به نام هوگو ون لاویک ازدواج کرد. آن‌ها باهم وقایع مربوط به شامپانزه‌های جین را به ترتیب تاریخ حوادث دنبال کردند.

پسر آن‌ها هوگو در سال 1967 متولد شد و در چادری که مرکز تحقیقات گمب استریم شده بود پرورش یافت.

در سال 1970، جین گودال و ون لادیک مطالعات مشترک خود را درباره‌ی سگ، شغال و کفتار وحشی در کتابی به نام قاتلان بیگانه منتشر ساختند. سال بعد جین خلاصه‌ی تحقیقاتش درباره‌ی شامپانزه را بانام در سایه انسان انتشار داد که هم‌چین شامل عکس‌هایی بود که شوهرش آن‌ها را تهیه‌کرده بود. این کتاب محبوبیت زیادی به دست آورد و موفقیت آن سبب شهرت بین‌المللی جین گودال شد. جین این شهرت را در مبارزه برای بهتر کردن رفتار مردم با حیوانات اسیرشده و نیز حیوانات وحشی بکار گرفت.

جین گودال و هوگو ون لادیک سرانجام از هم جدا شدند و جین سال 1973 با دریک بری سسون که سیاستمدار و رئیس نشنال پارک تانزانیا بود ازدواج کرد.

در سال 1977، جین انستیتوی جین گودال را تأسیس کرد تا هر چه بیشتر دنیا را در معرض آگاهی‌هایی درباره‌ی آزارهایی که به‌وسیله‌ی شکارچیان دزدکی و دیگر شکارچیان در خراب کردن فضای وحشی صورت می‌گرفت، قرار دهد.

کتاب دیگر جین درباره‌ی شامپانزه به نام «شامپانزه «گب» و راهنمایی‌های رفتار» در سال 1986 و کتاب دیگرش با عنوان: «شامپانزه و حلقه‌ی زنده بین انسان و حیوان» در سال 1992 انتشار یافت.

قبل از تحقیقات جین گودال در این رشته، دانشمندان بر این باور بودند که فقط انسان مهارت و استعداد سازمان دادن اجتماعی را دارد و این چیزی بود که جین گودال برای اولین بار آن را نزد شامپانزه‌ها مشاهده کرد. کار جین گودال طرز کار تحقیق دانشمندان در رفتار با حیوانات را تغییر داد و این نظر شایع که خصوصیات انسان در طبیعت منحصربه‌فرد است را دگرگون ساخت.

او از سال 2002 سفیر صلح سازمان ملل در موضوع حفاظت از طبیعت است.

برای جین گودال حق همزیستی شامپانزه‌ها و دیگر حیوانات وحشی با انسان بازتاب عشقی است که او در سرتاسر زندگی‌اش نسبت به حیوانات داشته است. زمانی یکی از کسانی که با او مصاحبه می‌کرد و از قول او نوشت:

مایلم مردم را آگاه سازم که حیوانات دارای احتیاجات، هیجانات و عواطفی هستند که برای خودشان بسیار اهمیت دارد.

بنمایه متن: zananemovafagh.com